Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı
olarak 1-31 Mart Ayı Kolon Kanseri Farkındalık Ayı kapsamında Müdürlüğümüz
Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Birimi tarafından Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Mehmet
SERTKAYA ile röportaj gerçekleştirildi.
Kolon kanseri hakkında merak edilen sorular soruldu.
1.
Kolon kanseri nasıl bir kanser türüdür? Nasıl
ortaya çıkar?
Kolon kanseri, sindirim sisteminizin son
parçası olan kalın bağırsak (kolon) kanseridir. Çoğu kolon kanseri vakası,
adenomatoz polip adı verilen hücrelerin küçük, iyi huylu tümörleri olarak
başlar. Zamanla bu poliplerin bazılarında kolon kanseri gelişebilir.
2.
Belirtileri nelerdir?
Bağırsak alışkanlıklarınızda bir değişiklik
veya dışkı kıvamında değişiklik görülüp bunun dört haftadan daha uzun sürmesi
mutlaka bir değerlendirme gerektirir.
Dışkıda kan görülmesi, kramp, gaz veya ağrı
gibi karında rahatsızlık hissi oluşması, barsaklarda dışkılama sonrası tam
boşalmama hissi görülmesi de ayrıntılı değerlendirme gereken durumlardandır.
Bunun dışında kişide zayıflık veya yorgunluk, istek dışı nedeni belli olmayan
kilo kaybı da kolon kanserinin ortaya çıkış şekli olabilir. Tüm bu saydığımız
belirtiler, kanser dokusunun büyüklüğüne ve kolondaki yerleşimine bağlı olarak
büyük olasılıkla değişebilir.
3.
Kolon kanseri neden oluşur?
Çoğu zaman, kolon kanserinin neden oluştuğunu
bilmek mümkün değildir. Ancak hayat tarzımız ve genetik mirasımız burada önemli
etkendir.
4.
Ailesinde kolon kanseri tanısı olan birisi için
risk çok mu yüksektir?
Kolon kanseri riskini artıran bazı kalıtsal gen
mutasyonları vardır. Bunlar ailelerden geçebilir. Kalıtsal kolorektal kanser saptanan bir hasta
genetik açıdan değerlendirilir ve APC geninde mutasyon ya da bir farklılaşma
olup olmadığına bakılır. Eğer bu tespit edilirse aile taraması yapılır.
APC gen mutasyonu taşımayanlar topluma göre artmış riske sahip değildir. Ama bu
mutasyona sahip bireyler hastalık açısından tetkik edilir. Eğer polipozis yoksa
takip programına alınır. Çocuk ise endoskopik takipler 10 yaşından itibaren
başlar ve bulgulara göre belirli aralıklarla devam eder" dedi.
5.
Beslenme, kolon kanseri için risk artışını
etkiler mi?
Beslenme, kolon kanseri için risk artışını
etkiler mi?
Yapılan çalışmalar, yağ bakımından yüksek ve
lif bakımından düşük beslenme düzeni ile artmış kolon kanseri riski arasında
bir ilişki olduğunu göstermiştir.
6.
Diğer risk faktörleri nelerdir?
·
Yaşlılık
·
Irk
·
Kişisel bir kolorektal kanser veya polip öyküsü.
·
İnflamatuar bağırsak
hastalıkları
·
Kolon kanseri
riskini artıran kalıtsal sendromlar
·
Kolon kanseri aile
hikayesi
·
Şişmanlık
·
Sigara kullanımı
·
Alkol kullanımı
·
Kanser için
radyasyon tedavisi
7.
Kolon kanserinde erken teşhis mümkün müdür? Erken teşhis
amacıyla yapılabilecekler nelerdir?
Ortalama kolon kanseri riski olan
insanlar 50 yaşından itibaren kanser taramasına başlamalıdırlar. Ancak,
ailede kolon kanseri öyküsü olanlar gibi riski yüksek olan kişiler, taramayı
daha erken yaptırmalıdır. 50-70 yaş aralığındaki herkesin dışkıda gizli kan
testi yaptırması gerekir. Pozitif çıkması durumunda mutlaka genel cerrahi veya
gastroenteroloji uzmanına muayene olmalıdır. Negatif çıkarsa 2 yılda 1 teste
devam edilmelidir. 50 yaşından itibaren 10 yılda 1, kolonoskopi yapılması erken
teşhis açısından önerilmektedir.
8.
Dışkıda gizli kan testi nerede
yaptırılabilir? Test öncesi bir hazırlık gerekli midir?
Bu gayet pratik bir test olup aile
hekimliğinde yapılabilmektedir. Öncesinde herhangi bir perhize gerek yoktur.
50-70 yaş arasında herkesin 2yılda bir düzenli olarak testini yaptırması erken
tanı anlamında çok önemlidir.
9.
Kanserden korunmak için önereceğiniz bir
şey var mıdır?
Öncelikle sağlıklı beslenme ve fiziksel
olarak aktif bir yaşam sürdürme çok önemli. Günlük öğünlerimizde karbonhidratlı
gıdaları yani unlu ve şekerli besinleri tüketmemeye özen göstermeliyiz. Hazır
gıdalardan, kızartma ve tütsülenmiş gıdalardan uzak durmalıyız. Kilomuz normal
ise kilo almamaya gayret etmeli, eğer fazla ise uygun kiloya inmeyi hedeflemeliyiz.