AIDS, bulaş yolları nedeniyle toplumda utanılan ve konuşmaktan kaçınılan hastalıklardan biri olarak karşımıza çıkıyor. HIV virüsü, insan vücuduna girdiği andan itibaren yıllar boyunca sessizce ilerleyerek bağışıklık sisteminin çökmesiyle AIDS’e neden oluyor. Dünyada ilk AIDS tanısının 1 Aralık 1981 yılında konması sebebiyle her yıl 1 Aralık gününde “Dünya AIDS Korunma ve Farkındalık Günü” olarak çeşitli kampanya ve çalışmalarla bilinç oluşturma amaçlanıyor. Dünya AIDS Gününün bu yılki teması “Türkiye HIV/AIDS Kontrol Programı 2019-2024”nın gerçekleştirilmesi olarak belirlenmiştir.
Ülkemizde 1985 yılından bu yana HIV/AIDS enfeksiyonu görülmektedir. 1985 yılında toplam 3 olan vaka sayısı, 31 Aralık 2018 itibarı ile toplam 21.520’ dir. Ülkemizde 1985 yılından 31 Aralık 2018 tarihine kadar doğrulaması testi pozitif tespit edilerek bildirimi yapılan 19.748 HIV(+) kişi ve 1772 AIDS vakası mevcuttur. Vakaların %79,9’u erkek, %20,1’i kadın olup % 15,4’ü yabancı uyruklu kişilerden oluşmaktadır. Vakaların en fazla görüldüğü yaş grubu 30-34 ve 25-29 yaş grubudur.
10 maddede AIDS ile ilgili bilinmesi gerekenler:
1- HIV; tükürük, ter, gözyaşı, idrar gibi vücut sıvılarından; öpüşme (ağızda kanamalı yara yoksa), el ele tutuşma, ortak duş alanı kullanma, sinek ısırması ya da başka hayvanlardan bulaşmaz.
2- HIV için artık oldukça etkin yeni tedaviler kullanılmaktadır. İlk yıllarda hastalar günlük çok sayıda tablet almak zorunda iken artık yeni tedavi rejimleri ile günde tek tablete kadar düşmüştür. HIV hastalarına da diğer hastalar gibi standart temas önlemleri uygulanmaktadır.
3- Tamamen tedavisi olmasa da ilerlememesi ve virüs seviyesinin düşük tutulabilmesi için ilaçlar vardır. Antiretroviral ilaç tedavisiyle anneden bebeğe hamilelik sırasında geçme oranı da yüzde 0.5’e kadar indirilmiştir.
4- HIV, bağışıklık sistemini zamanla zayıflatmaktadır. Zaman içinde iyice zayıflayan bağışıklık sistemi vücudu diğer hastalıklara karşı koruyamaz hale gelmektedir. Hastalıklarla mücadele edememe evresine AIDS denir.
5- Hastalıktan etkin olarak korunmak için enfektör, dişçi/dövmeci ekipmanı, akupunktur, kulak delme iğnesi gibi kanla temas edebilecek keskin aletler kesinlikle ortak kullanılmamalıdır.
6- Güvenli olmayan cinsel ilişkide prezervatif kullanılmalıdır.
7- Test edilmemiş kan nakline izin verilmemelidir.
8- HIV Pozitif olunup olunmadığını anlamak için kan testi yaptırmak yeterlidir. Cinsel yaşamı aktif kişiler mutlaka düzenli testlerini yaptırmalıdır.
9- 1996 yılından beri ilaç tedavileriyle kontrol altına alınmaya çalışılan AIDS, Dünya Sağlık Örgütü tarafından ölümcül hastalıklar listesinden çıkarılarak kronik hastalıklar listesine alınmıştır.
10- HIV taşıyıcılığı çok geç kalınmadığı sürece anormal bir durum değildir. İlaç tedavisiyle normal hayata devam edebilmektedir. Ancak bu yükün altına girmek psikolojik olarak kolay bir şey olmayabilir. Bu nedenle korunma yöntemlerine önem verilmeli ve erken tanı için düzenli test yaptırılmalıdır.
Bilmek, korkularımızla baş etmenin en kısa yolu…
Uzm. Dr. Erdoğan ÖZ
İl Sağlık Müdürü