“HEDEFİMİZ VEREMSİZ BİR TÜRKİYE”
Dünya Sağlık Teşkilatı (DST), Robert Koch tarafından M. tuberculosis basilinin keşfedildiği gün olan 24 Mart 1882 gününe ithafen 1996 yılından itibaren her yıl 24Mart tarihini dünya genelinde “Dünya Tüberküloz (Verem) Günü” olarak belirlenmiştir.
Dünya Sağlık Teşkilatı’nın tahminlerine göre;
- Dünya nüfusunun yaklaşık dörtte biri tüberküloz basili ile enfekte olup bunların % 5-10’unda aktif hastalık gelişmektedir.
- 2022 yılında, dünya genelinde 5,8 milyon erkek, 3,5 milyon kadın, 1,3 milyon çocuk (≤14 yaş) olmak üzere yaklaşık 10,6 milyon yeni tüberküloz hastası ortaya çıkmıştır ve 1,3 milyon kişi tüberküloz nedeniyle hayatını kaybetmiştir.
- Tüberküloz, bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan ölüm sebepleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
- Çok ilaca dirençli (ÇİD) tüberküloz hastaları problem olmaya devam etmektedir.
- Tüberküloz ile küresel mücadele kapsamında uygulanan etkin tanı ve tedavi programları sayesinde 2000-2022 yılları arasında yaklaşık 75 milyon hayat kurtarılmıştır.
Verem,“Mycobacteriumtuberculosis” isimli basilin oluşturduğu, tüm organları tutabilen, bulaşıcı ve tedavi edilmezse ölümle sonuçlanabilen bir hastalıktır.
Verem hastalığının belirtileri; 2-3 haftadan uzun süren öksürük, ateş, gece terlemesi, iştahsızlık, kilo kaybı, yorgunluk, halsizlik, balgam çıkarma, kan tükürme, nefes darlığı, göğüs ve sırt ağrısıdır. Bu nedenle, iki-üç hafta veya daha uzun süreli öksürük şikâyeti olan herkes en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
Hastanın semptomları ve röntgen bulguları, hastalıktan şüphelenmeyi sağlar. Kesin tanısı ise balgamda verem mikrobunun gösterilmesi ile konulur. Basilin mikroskopta gösterilmesi ya da kültürde üretilmesi gereklidir. Tanı konulan hastalar, gizlilik kuralları içinde dispanserde kaydedilir.
Toplum Sağlığı Merkezi Verem Birimlerinde (Verem Savaşı Dispanserleri) veremin teşhis ve tedavisi ücretsizdir. Tedavi standarttır. Tedavide verilen ilaçların düzenli kullanılması çok önem taşır. Çünkü hastaların bir kısmı tedaviyi terk etmekte ve toplumda basil saçmayı sürdürmektedir. Hastanın ilaçlarını kullanımından emin olmak için her doz ilacı sağlık personeli gözetiminde alması en uygun yoldur. Buna Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) denilir. Tedaviyi sonlandırana kadar özenle sürdürmek gerekir.
Tüberküloz hastalığının tedavisinde ve kontrolünde kullanılan ilaçlara karşı direnç ve çoklu ilaca karşı direnç gelişiminin önüne geçilmesi için Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) şartlarının bütün hastaların eksiksiz uymaları ve tedavilerini aksatmadan uygulamaları gerekmektedir.
Hasta olmayan fakat verem olma riski taşıyan kişilere koruyucu ilaç tedavisi verilir. Koruyucu ilaç tedavisi tek ilaçla ve 6 ay süreyle verilir. Bu tedavinin hastalanmayı %90’a varan oranda önlediği bilinmektedir.
BCG aşısı özellikle çocuklarda kanla yayılan ve ağır seyreden(menenjit ve miliyer TB) verem hastalığını önlemede çok etkilidir. Ülkemizde BCG aşısı doğumdan sonra 2. ayını bitiren bebeklere Toplum Sağlığı Merkezlerinde ve Aile Hekimlerimizce yapılmaktadır.
Hastaların yaşadığı ekonomik sorunlar, sosyal dışlanmışlık ve yaşamlarını zorlaştıran diğer unsurlar önemlidir. Beslenme, barınma ve düzenli iş bulmada sorunlar yaşayan hastalarımız vardır. Tümüyle tedavi edilen bir hastalıkta bu çağda damgalanma ve dışlanma olmamalıdır.
Geldiğimiz süreçte, politik bir kararlılıkla yürütülen programımızın nihai hedefi VEREMSİZ BİR TÜRKİYE olup bu hedefe ulaşabilmesi için;
· Bebeklere BCG aşısının zamanında yaptırılması,
· Bireysel ve toplumsal hijyen kurallarına uyulması,
· Uzun süreli öksürük ya da tüberküloz hastası ile temas edilmesi durumunda, vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmesi,
· Tüberküloz hastası ve temaslılarının, ilaçlarını, sağlık personelinin gözetiminde ve düzenli bir şekilde kullanmaları oldukça önemlidir.
24 Mart Dünya Tüberküloz Günü etkinlikleri çerçevesinde Verem Savaş İl Koordinatörlüğü tarafından halkımızın verem eğitimine yönelik olarak çeşitli eğitim toplantıları düzenlenmekte ve tüberküloz (verem) hastalığı ile ilgili afiş ve broşürler il genelinde topluma dağıtılmaktadır. Ayrıca il genelindeki okullarımızda tüberküloz (verem) hastalığı ve korunma yollarına ilişkin olarak eğitim verilmekte ve hastalarımıza ev ziyaretleri yapılmaktadır.
Uzm. Dr. Cengiz YORULMAZ
İl Sağlık Müdürü